BAS: Bouwen aan een Adaptieve School

Adaptief onderwijs gaat uit van de verschillen tussen kinderen en stemt het onderwijs af op de behoefte van de leerlingen. De visie erachter is dat kinderen beter leren als de leerstof op de interesses van de leerlingen is afgestemd.
Adaptief onderwijs wil afwisseling in de lessen en meer aandacht voor samenwerken. Het zelfvertrouwen en de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen moet zoveel mogelijk gestimuleerd worden.

Onder begeleiding van het Seminarium voor OrthoPedagogiek hebben wij de afgelopen jaren, vanaf de start van de Zeppelin in het jaar 2000, gebouwd aan een adaptieve school.

Het BAS-project gaat uit van een aantal bouwstenen waamee een school adaptief onderwijs kan realiseren. BAS onderscheidt zeven ontwikkelingslijnen:

1. Structuur
De structuur wordt vanuit twee perspectieven bekeken:
• de inrichting en aankleding van school, klas en plein.
• het voorspelbaar handelen van de leerkracht.

2. Interactie
Interactie is een ontwikkelingslijn die de verschillen in interactieprocessen in kaart brengt. Interactie vindt plaats:
• tussen leerkrachten en de individuele leerling,
• tussen de leerkracht en een groep leerlingen/klas,
• tussen de leerkracht en ouders.
De school werkt aan een doorgaande lijn bijvoorbeeld op het gebied van de schriftelijke correctie, de beoordeling van het werk van de leerling, de ontwikkeling van een positief zelfbeeld van de leerling en het werken met portfolio’s. Interactie houdt ook rekening met het ondersteunen en corrigeren van leerlingen in kwetsbare situaties, met het welbevinden van het kind en de groepssfeer.

3. Zelfstandige leerhouding
Binnen adaptief onderwijs staat een zelfstandige leerhouding van de leerlingen centraal. De leerhouding van leerlingen wordt positief beïnvloed zodra zij zich actief bezig houden met hun eigen leerproces. Omgaan met regels en afspraken, tijdbewustzijn en planning begeleidt leerlingen in het zelfstandig leren. Zelfstandig leren bereidt de leerlingen voor op het zelfgestuurd leren. Zo kunnen zij zelfstandig de leerstof eigen maken en inschatten wanneer zij extra hulp nodig hebben van de leraar.

4. Instructie
De instructies van leraren zijn belangrijk voor de motivatie en de succeservaring van de leerling. Om adaptief onderwijs te realiseren is de inhoud en organisatie van het instructieproces op school van belang. Als leerkrachten worden getrained op instructie en organisatievaardigheden leren ze met de toenemende verschillen tussen de leerlingen om te gaan.

5. Samenwerkend leren
Samenwerken is een vaardigheid waar veel vraag naar is in de huidige samenleving. Samenwerken is binnen de visie van adaptief onderwijs een voorwaarde om van en met elkaar te leren in verschillende situaties. Bijvoorbeeld bij het inoefenen en bij het zelfontdekkend leren in heterogene en homogene groepen, in tandems en in tafelgroepen en soms klasdoorbrekend bij tutorleren.

6. Planningssyteem
Het planningssysteem beïnvloedt de zorgstructuur van de school. Met het planningssysteem kan de school maatregelen nemen om de leerlingenzorg af te stemmen op de groei- en ontwikkelingsmogelijkheden van de leerlingen. Als de school de begeleiding van het groei- en ontwikkelingstraject van de leerlingen bij de instroom goed organiseert dan kan het strategische plan over het inhoudelijke leeraanbod hierop worden afgestemd.

7. Teamleren
Het teamleren gaat uit van de school als lerende organisatie. Een organisatie, die openstaat voor het vermogen van het schoolteam om kennis en ervaring met elkaar te delen en daarvan te leren. Het teamleren is de basis van BAS.